Сурунаал ааҕа олорон, Костя сыыйа-баайа нухарыйан барда.
* * *
Төһө өр утуйбута буолла, Миша кини саннын дьигиһиппитигэр биирдэ уһугунна. Олорон эрэ утуйар саҕа куһаҕан суох: араастаан сордоно сатаан баран, төбөтүн Мишка санныгар уурбут.
Төбөҥ баата буолбатах, санным дэлби көһүйдэ, Миша сыҕарыс гынна, айка, киһиэхэ сыстыма, бэйэм да тиритэ ахан олоробун.
Өссө да ситэ уһукта илик буолан, Костя, ханна-ханна кэллим диэбиттии, быһаарыыта суох тулатын эргиччи көрүтэлээтэ. Били оҕонньордоох эмээхсин оннуларыгар икки эр киһи кэлэн олорбуттар. Биллэрээччи дьахтар быыстала суох кэлэр-барар рейстэри этэр.
Костик, баран төлөпүөннээ эрэ, бириэмэ да ыраатта, Миша дьаһайда.
Костя, хайыай, турда. Таксофон чахчы туһатыттан тахсыбыт мал быһыылаах, бэйэтэ бэйэтигэр ыйанан турар, ки-им да чугаһаабат, ким да наадыйбат. Арай соҕотох Костя эрэ баран талкыйар курдук. Кини нойосуус өйдөөбүт нүөмэрин баттаталаата да мэлигир, «алло» диэн саҥа иһиллибэтэ. Хайа муҥун аһара өр туһата суох иһиллии туруой, уол трубканы уйатыгар төттөрү уурда.
Хайа, эппиэттээбэттэр дуу? Миша ыйыта тоһуйда.
Костя туох да диэн хоруйдаабата: билэр аата тоҕо эмиэ ыйытарый?
Сэрэйбит сэрэх: куорат дьоно куоттахтара. Оттон саатар Милаҕа эрийиэххин?
Ээ, суох, кэлин.
Тоҕо эмиэ кэлин? Син биир тугу да гынарбыт суох, таах олоробут дии?! Миша, биир сиргэ сатаан өр тулуйан-тэһийэн олорбот буолан, чахчы да улаханнык хал буолбут көрүҥнээх.
Хайыахпытый, олорорбутугар тиийэбит.
Ээ, суох, туохтуохха, Гришаняҕа барыахха, оччотугар!
Гришаня уолаттар биир дойдулаахтара. Костя кинилиин улаханнык хаһан да билсибэт этэ, бэйэ-бэйэлэриттэн тэйиччи олорор буолан, алтыспыт да түгэннэрэ ахсааннаах. Гриша университекка киириэҕиттэн көрсүбэтэхтэрин да кэриэтэ. Ол оннугар Мишалыын кинилэр атастыылар диэххэ сөп. Каникулга дойдутугар кэллэҕинэ, Миша этэринэн, «тусуйся» гыналлар үһү.
Кини ол биһигини кэтэһэр үһү дуо уонна арай суох буоллун? Костя саарбаҕалаата.
Кэтэстин-кэтэспэтин, барыахха. Миэхэ аадырыһа баар, кыһын каникулугар кэлэ сылдьан бэйэтэ биэрбитэ. Онон, хата, күүлэйдэтиэ, баҕар киинэҕэ сырытыннарыа. Манна, биир миэстэни харабыллаан, күнү күннээн олоруохпут дуо? Онто да суох олоро сатаатыбыт, эн оннооҕор утуйан ыллыҥ. Тур, чэ, Миша Костяны санныга аста: кини тугу эрэ быһаарыннаҕына санаатын сүүстэ уларыппат, этэргэ дылы, түгэҕин көрөн баран биирдэ тэйэр идэлээх.
Онуоха холоотоххо Костя сымнаҕас, холку, арааһа, ол иһин кинилэр тапсаллара буолуо. Өскөтүн иккиэн «умайа» сылдьаллара буоллар, чаас да аҥаара бэйэ-бэйэлэрин тулуйсаллара саарбах. Костя хайыай, баҕарбатар да, доҕорун тылын «истэригэр» тиийдэ. Эбиитин дьоно аах төлөпүөннэрин ылбаттарыгар, ааранан, кини буруйдаах курдук буолан таҕыста.
Сэргэлээххэ уолаттар аҕыйах мүнүүтэнэн дайбаан тиийдилэр. Вахтер дьахтарга докумуоннарын ууммуттарыгар анарааҥҥылара ачыкытын кэтэн, сыныйан туран үөрэттэ, ол эрээри итинэн муҥурдаммата, «кимнээххитий, тоҕо кэллигит, хаһан бараҕыт?» диэн туоһуласта. Миша саҥаран баран кэлээр диэбит уоллара, онон вахтер боппуруостарыгар иҥнэн биэрбэккэ, таах эппиэттэстэ.
Һуу, ама да буоллар, токкоолоһон түһэн тугун сүрэй? бэл Костя сөхтө быһыылаах, вахтер кэмниэ кэнэҕэс «ааһыҥ» диэбитигэр, Мишаҕа сибис гынна.
Һыбыс-сымыйанан бары өҥнөнө сатыыллар, истэригэр бары холоон инилэр, Миша 424-с хос аттыгар кэлээт, тохтуу биэрдэ. Ааны тоҥсуйда да, ким да хоруйдаабата. Һы, хайдах баҕайыный? Тоҕо аспаттарый? Вахтер Гришаняны хоһугар баар диэбитэ ээ, Миша кулгааҕын ааҥҥа чугаһатан иһиллии сатаата да, арааһа, хос иһигэр сахсырҕа эрэ дыыгыныыр.
Костя итини эрэ кэтэспиттии: «Барыахха, ким да суох эбит», диэтэ. Ол эрээри Миша итиччэ түргэнник иннин биэрбэт. «Суох, кэтэһиэххэ, ханна эрэ тахсыбыта буолуо, билигин кэлиэ», диэн тохтотто. Уолаттар аан аттыгар, истиэнэҕэ өйөнөн турдулар. Миша ааһан иһэр кыыстан: «Гришаны көрбөтүҥ дуо?» диэн ыйыппытыгар, анарааҥҥыта: «Никакого Гришу я не знаю!» диэн хайдах эрэ аанньа ахтыбатахтыы хоруйдаата. Кыыс үрдүк хобулуктаах түүппүлэлэринэн тоһугураан, көрүдүөрү биир гына хааман, түгэх хоско киирбитигэр, Миша: «Дура!» диэн үөҕүстэ. Сайын буолан эбитэ дуу, мээнэ ким да көстүбэт. Таракааны эмтээбиттэрин курдук, бары ханна эрэ сүтэн хаалбыттар. Дьиэлээтэхтэрэ. Кэмниэ кэнэҕэс ким эрэ ыарахан-ыараханнык үктэнэн кирилиэһинэн тахсан иһэрэ иһилиннэ. Бу сырыыга куудара баттахтаах, сибилигин аҕай баанньыктан тахсыбыт курдук көлөһүн аллыбыт сирэйдээх уол көһүннэ. Миша эмиэ Гриша туһунан ыйытан көрдө да, уол аҕылыы-аҕылыы: «Үс күн буолла, көрбөтөҕүм», диэтэ. Итиччэлээҕи истэн, Костя: «Бардыбыт, Гриша суох эбит», диэн этэн көрдө да, Миша саараабыттыы тура түһэн баран, ааны анньыбытыгар, аана арылла биэрдэ: төрүт да хатаммакка турар эбит! Уолаттар, боруогу атыллаат, боппуолдьаҕа түспүт курдук сананнылар: түннүккэ орон сабыытын курдук халыҥ таҥас ыйаныллыбыт буолан, хараҥа. Ол эрээри бэрт сотору харахтара үөрэнэн хос иһэ, холорук үлтү ытыйан ааспытын тэҥэ, ыһыллаҕаһын бэлиэтии көрдүлэр. Остуолга кирдээх иһит хайа курдук өрөһөлөммүт, истиэнэ тула пиибэ бытыылкалара кыстаммыттар. Бэл Миша, «бу ханна биһиги кэллибит?» диэбиттии, иһиирэн ылла. Түгэх диэки икки ороҥҥо кимнээх эрэ суорҕанынан саптан утуйан буккурата сыталлар, төбөлөрө эрэ харааран көстөр. Миша: «Гриша-а», диэн ыҥыран көрдө да, хоруй иһиллибэтэ. Арай хараҥаҕа үөрэммит сахсырҕалар остуол үрдүгэр көрүлүү сылдьаллар. «Миша, арааһа атын хоско кэлбиппит. Мэһэйдээмиэххэ, барыахха», диэн Костя орооһо сатаата да, табаарыһа истиэ баара дуо, утуйа сытар уолаттарга сыбдыйан тиийэн, биирдии-биирдии сирэйдэрин өҥөйтөлөөн көрдө, онтон биирдэрин иннигэр тохтоон: «Гришаня, уһугун!» диэн кулгааҕар улахан баҕайытык саҥарда. Уола, иһиттэ эрэ, истибэтэ эрэ, оронугар лах гына олоро түстэ. Бастаан утаа дьүүлүн-дьаабытын өйдөөбөккө мээнэнэн көрүтэлээтэ, онтон дьэ кэмниэ кэнэҕэс кимнээх кини иннигэр туралларын өйдөөн, үчүгэй соҕустук маатыралаан субуруппата дуо! Миша итиччэлээх саҥаны истэн, күлэн тоҕо барда. Иккис утуйа сытар уол ити аймалҕаҥҥа уһуктан кэллэ.
Кимнээхтэрий? диэн төбөтүн өндөтөн ыйытта.
Земляктарым кэлбиттэр! Хата, киһини куттаатылар!
Тоҕо баччааҥҥа диэри утуйа сытаҕытый? Миша ыйыталаһааччы буолла.
Ээ, бэҕэһээ капитально бырааһынныктаабыппыт, ол иһин. Айуу-айа! Төбөм хайа барыах курдук. Жесть! Леха, оттон эн хайдаххыный? Гриша табаарыһыттан ыйыталаста.
Өлүөх курдукпун. Турар кыах суох. Хата, бу уолаттарынан пиибэтэ атыылаһыннар эрэ! Абырахтаныахха наада!
Точно! Уулусса нөҥүө кыра маҕаһыын баар. Ыт атахтар сүүрэн баран аҕалыҥ эрэ!
Ээ, суох, Костя, Мишаны урутаан, өрүһүспүттүү эттэ.
Бай! Ол тоҕо? Гриша соһуйбута буолла.
Пиибэни 18 саастарыттан саҕалаан атыылыыллар, оттон биһиги уон алталаахпыт эрэ, Костяттан саҥата нэһиилэ тахсарга дылы.
Тууй-сиэ, манна эн сааскар ки-им да наадыйбат, оннооҕор 13 саастаах оҕолор пиибэ атыылаһаллар, сымыйанан «төрөппүттэрбитигэр» диэн куотуналлар. Олорго холоотоххо, эһиги диэн сиппит-хоппут дьээдьэлэр буоллаххыт. Чэ, элбэхтик этиттэримэҥ, барыҥ. Кэллэххитинэ кэпсэтиэхпит!
Уолаттар хостон таҕыстылар. Кирилиэһинэн аллара түстүлэр. Вахтер дьахтар соһуйбуттуу көрдө эрээри, Миша обургу билигин кэлиэхпит диэн дакылааттаата.
Ньиэрбинэйдээн бүт, Миша инники хааман иһэн тииһин быыһынан саҥарда.
Һы, хайдах ньиэрбинэйдиэм суоҕай? Эмиэ онно-манна булкуллан эрэбит. Пиибэттэн саҕаламмыт дьыала хаһан да үтүөнэн түмүктэммэт.
Куһаҕаны биттэнимэ, барыта этэҥҥэ буолуо, Миша маҕаһыын аанын тэлэччи аһан бастакынан киирдэ.