Бакамда маҥхайа сатаан баран саһарбыт баттахтаах төбөтүгэр өйүн ханнык эрэ муннугар былыргы өбүгэлэр мөлтөх, иринньэх, куһаҕан оҕо төрөөтөҕүнэ хайаҕа, тыаҕа таһааран быраҕан кэбиһэллэрэ үһү диэн өйдөбүл иҥэн сылдьара. Оннук буолумуна даҕаны, сиртэн сиргэ үүрүллэн-үтүрүйүллэн, сыҕарыйан-куотан биэрэр дьоҥҥо, бэйэлэрин туруулаһан көмүскэнэр эрэ дьоннор туһалаахтара, иринньэх айах адаҕалара боҕуу эрэ буолаллара. Кини билгэлээн, чинчийэн көрдөҕүнэ, бадаҕа, кини сиэниттэн Даҕанчаттан киһи куһаҕана, киһи мөлтөҕө тахсыа суох. Баҕар, өлүүттэн өрүһүйэр, былаҕайга былдьаппат тумат омуктар охсор илиилэрэ, тэбэр туйахтара буолар, биис ууһун көмүскүүр хоһуун бэрдэ тахсыа. Аҕатын Үрэн, эһэтин Бакамда туйахтарын хатарыа Үс Бэлиэлээх хоһуун буолуо. Ол да иһин Бакамда кинини үөрэтэ-уһуйа сатаата.
Эһэтэ сылтан сыл аайы мөлтүүр-ахсыыр этэ, оттон сиэнэ уол түргэнник улаатара, күүһүрэн-уоҕуран испитэ. Даҕанча улам ситэн, улахан дьонтон итэҕэһэ суох үрдүк уҥуохтаммыта, хонук хоннох, күн өрөөтөх аайы улам дараҕар сарыннанан, бүтэй бүлгүннэнэн испитэ. Кини сайынын-кыһынын тыаттан киирбэтэ: күн аайы Эргэнэ Хара тыатыгар тахса турара. Эһэтэ аны чугастааҕы туһаҕар, сохсотугар эрэ сылдьар буолбута. Кини үксүгэр сиэнэ бултаан киллэрбит булдун астыыра-таҥастыыра.
Даҕанча улаатан истэҕин аайы ыраатан, хардыыта кэҥээн испитэ, бэрт үгүс сирдэри тилийэ хаампыта. Кини булду сонордоон, сайынын эһэтэ улларбыт сымнаҕас түү уллуҥнаах чэпчэки түнэ этэрбэс кэтэн сатыы, кыһынын эмиэ эһэтэ оҥорбут таба тыһа бүрүөлээх тоҥ биистэр туут хайыһардарынан тулатынааҕы силээннэри, түбэлэри, тээннэри, дьопколору, ээйэлэри, буҕардары кэрийэн тахсара. Эдэр булчут чубуку диэн сытыы туйахтаах, турууктартан иҥнибэт кытыгырас кыыллары сойуолаһа халлааҥҥа диэри харбыаласпыт Чачыгыр Таас Дьааҥыларга тиийтэлиир буолбута, хотуттан, Муус Кудулу Далай арыыларыттан тахсар, сир титириир үгүс үөрдээх мэйиилэни бултаары Улуу Маҥан Дуолу уһаты-туора сыыйара, бардар бараммат Баай Хара тыаҕа тахсан түргэн сырыылаах элик кыылы эккирэтиһэрэ. Саҥа ситэн этэ-хаана бугуһуйан эрэр эдэр уолга сүһүөҕүн тэнитиэххэ, хаанын оонньотуохха айылаах булт кэмнээх буолуо дуо бу Орто Аан Ийэ дойдуга?! Сырыыны сырыттаҕын, булду бултаатаҕын аайы уу ньулдьаҕай бэйэтэ эрдийэн, эриллэн-буруллан, буһан-хатан аллаах атахтанан, хоннохтоох холлонон, илбистээх илиилэнэн испитэ Бакамда сиэнэ Даҕанча.
Хааннаах илкээни
Таһырдьа тыас тилигирээбитэ. Холомо дьиэлэ аһылла түһэрин кытта, Даҕанча иһирдьэ биирдэ баар буолбута, араанын таһыгар силис тыыра олорор эһэтин иннигэр бултаабыт булдун тоҕо сүөкээн кэбиспитэ.
Көр эрэ, бу мин бултаабыппын!
Эдэр булчут бултуйбут киһи үөрүүтүнэн үөрэн чаҕылыйара. Бакамда тыыра олорбут силиһин түһэҕиттэн ылан киэр уурбута, сүр чэпчэкитик ойон турбута.
Алакыы! Алакыы! Алакыы!
Араанын эргийэ сылдьан үс төгүл алакыылаабыта, үс төгүл суордаабыта. Саха урааҥхайдар бултуйдахтарына уокка ас биэрэр уонна алгыыр сурахтаахтара. Туматтар инньэ гыммат этилэр, кинилэр абааһы-таҥара диэни итэҕэйбэттэрэ, онон үөрүүлэрин ити курдук тастарыгар таһаараллара.
Бултуйбут дьон быһыытынан, үөрэ-көтө ас астаан барбыттара. Чоҥку охсубуттара, эт эттээн олгуйга буһарбыттара. Тура-олоро, күөстүү-астыы сылдьан, хайдах бултаабытын өрүкүйэн туран киниэхэ кэпсиир Даҕанчаны Бакамда таптаабыт, астыммыт харахтарынан көрөн олорбута. Сиэнэ ыыстаммыт түнэ сону тиирэ кэппит дараҕар санна, түөрт илии кэтит тирии курунан ыга тардыммыт синньигэс биилэ, дьабала этэрбэһэ, кырдьык даҕаны, уон сэттэ саастаах уу ньулдьаҕай оҕоҕо ончу маарыннаабат, сытыы-хотуу туттунуулаах сиппит-хоппут хоһуун буолбут этэ. Аҕатын Үрэни батан, туматтардыы иҥиир-ситии, сула таһаалааҕа, үрдүк уҥуохтааҕа, ийэтин утумнаан дьирикинэйдэрдии сымса, түргэн хамсаныылааҕа. Күн уота харааччы сиэбит дьирикинэйдэрдии кэтит сирэйигэр туматтар уордаах харахтара сабыччы көрбүт этэ, тартаҕар мунна, саҥа хараара тортуйан көстөр бытыга, толору уоһа эрдээх, ол гынан баран оҕолуу көрсүө, намыын көрүҥү биэрэллэрэ.
Бакамда сиэнэ бултуйан киирбитигэр уонна кинини көрөн олорон үөрүөн үөрэрэ туйах хатарар киһилэннэҕэ. Баай Хара тыа маанылаах кыылын түргэн атахтаах атыыр лөкөйү охторуу булчукка барытыгар эдэргэ даҕаны, кырдьаҕаска даҕаны олус үөрүүлээх суол буоллаҕа! Уол оҕо орто дойдуга арай атыыр тайаҕы бултаатаҕына хараҕа туолар, санаата астынар диир буолаллара.
Аарыма лөкөйү хайыһарынан ситэн бултааһына Даҕанча этэ-хаана ситэн-хотон эрэрин көрдөрбүтэ. Бачча саас, быстан-ойдон олордохторуна, ас-таҥас кырыымчык кэмигэр бултуйуута кини дьолуолаах табаҕайдаах бастыҥ булчут буолуоҕун сабаҕалыыра. Оттон уол өлөрбүт тайаҕыттан үгүс эти сүгэн киириитэ кини долоҕойдоох туттуулаах, кыайыгас-хотугас киһи буолуоҕун эрэннэрэрэ.
Эһэтэ оҕонньор, хаҥас диэки баран, кыһан мунньубут сигиритин аҕалан дэпсэҕэ куппута.
Чэ, тукаам, аһыах. Буспут буоллаҕына хотор.
Даҕанча араан үрдүгэр ыйанан оргуйан дэбилийэ турар эттээх күөһү таһааран дэпсэҕэ уурбута уонна икки салаалаах мас атаранан этин хоторбута. Буспут эт, миин минньигэс сыта тунуйбута. Эһэлээх сиэн, быһахтарын ойутан таһааран, аһаабытынан барбыттара.
Кинилэр аһыы олорон маннык кэпсэппиттэрэ:
Мин ити Туманнаах Түбэҕэ киирэр аартыкка турар бэлиэни кэнники кэмнэргэ кэлэ-бара куруутун хараҕым далыттан таһаарбат буоллум. Тоҕо эбитэ буолла, ол харахпар быраҕылыннаҕын аайы хайдах эрэ хааным оонньуур. Дьон кэлэр-барар аартыгар мээнэҕэ туруоруллубатах бэлиэ быһыылаах.
Сиэнин ити тылларыттан Бакамда дьэбидис гына түспүтэ, тугу да саҥарбакка өр таалан олорбохтообута. Онтон дьиктэмин иһэ олорбут мас чохоотун киэр уурбута.
Ким хаалларбыт бэлиэтин мин хантан билиэмий, диэн дьиэс-куос буолбута.
Ол эрээри сиэнэ дэбигис арахса охсор санаата суох быһыылааҕа.
Эн миэхэ үчүгэйдик кэпсээ эрэ: мин туох дьонноох этибиний? Мин аны кыра оҕо буолбатахпын.
Бакамда бу сырыыга букатын тугу да саҥарбатаҕа.
Мин аны улааттым, аҕам ким этэй? Ийэм ким этэй? Мин кинилэр тустарынан истиэхпин баҕарабын.
Оҕонньор балачча сөҥүдүйэн олорбохтоон баран, дьэ, саҥарбыта.
Эн миигиттэн итинник ыйытыах тустаах этиҥ, ону мин күүппүтүм. Эйиэхэ барытын кэпсиэм. Ол гынан баран ону билиэҥ иннинэ мин эйиэхэ атыны кэпсиэхпин баҕарабын.
Ол тугу?
Куула олгуйга бүгүһүн биир эһэ арҕах хастан бүкпүт этэ.
Даҕанча, оччо үтүө булт сураҕын истээт, хараҕа уоттана түспүтэ.
Кырдьык дуо? Оттон ону тоҕо урут миэхэ эппэтэххиний?
Оҕонньор сиэнин ити туттуутун-хаптыытын олус сөбүлээбитэ, көмүскэтин түгэҕэр түспүт харахтара эмиэ сырдаан кэлбиттэрэ.
Ол гынан баран, суолуттан көрдөххө, аарыма күтүр быһыылааҕа, дьон биһигинниктэрэ кыайан бултаабат кыылбыт курдук көрбүтүм ээ.
Даҕанча эһэтин ити сэнэнэр тылларын букатын сөбүлээбэтэҕэ тута сирэйигэр биллибитэ, туматтардыы уордаах хараҕын сабыччы көрбүтэ.
Эн көрдүҥ буолбат дуо, хайдах курдук мин улуу лөкөйү охторбуппун. Хардаҥ эһэ да булт буоллаҕа дии.
Кэбис, тукаам, инньэ диэмэ, оҕонньор сиэнин буойбута, эһэ тайах-таба буолбатах, суостаах кыыл буолар.
Суостаах буоллун, мин киниттэн куттаныам суоҕа, миэхэ кини ханна баарын ыйан эрэ кулу.
Бакамда сиэнин хорсун-хоодуот саҥатын, сытыы-сымса көрүҥүн сөбүлүү көрө олорон сөбүлэһэрдии саҥарбыта:
Чэ сөп. Оччоҕо сарсын иккиэн тыаҕа тахсыахпыт, мин эйигин сирдиэҕим. Оттон бу киэһэ сэпкин-сэбиргэлгин үчүгэйдик көрүн, оҥоһун уонна утуй, сынньан.