бөлім отдел
ғалым ученый
елші посол
әнші певец
әріптес коллега
жазушы писатель
жүргізуші водитель
заңгер юрист
кенші шахтер, горняк
кеңесші советник
кәсіпкер предприниматель
кісі человек
көшбасшы лидер
күзетші охранник, сторож
қаламгер писатель
қаржыгер финансист
қолбасшы предводитель, полководец, главнокомандующий
қонақ гость
қызметкер работник, служащий
маман специалист
мүсінші скульптор
оқырман читатель
оқытушы преподаватель
орынбасар заместитель
орындаушы исполнитель
сазгер композитор
сарапшы эксперт, член жюри
саясатшы, саясаткер политик
сәулетші архитектор
суретші художник
төраға председатель
тыңдаушы слушатель
уәкіл (өкіл) уполномоченный
үзеңгілес соратник, единомышленник
ұйымастырушы организатор
10 тапсырма
Существительные адам, азамат, азаматша, аудармашы, бастық, биші, бөлім, ғалым, елші, әнші, әріптес, жазушы, жүргізуші, заңгер, кенші, кеңесші, кәсіпкер, кісі, көшбасші, күзетші, қаламгер, қаржыгер, қолбасшы, қонақ, қызметкер, маман, мүсінші, оқырман, оқытушы, орынбасар, орындаушы, сазгер, сарапшы, саясатшы, саясаткер, сәулетші, суретші, төраға, тыңдаушы, уәкіл (өкіл), үзеңгілес, ұйымастырушы изменить по лицам.
Үлгі:
I жақ мен заңгермін біз заңгерлерміз
II жақ сен заңгерсің сендер заңгерсіңдер
Сіз заңгерсіз сіздер заңгерсіздер
III жақ ол заңгер олар заңгерлер
11 тапсырма
Қазақша айтыңыз:
Я скульптор, меня зовут Ибрагим.
Ты кто, финансист?
Мы, должностные лица, должны быть примером.
Вы-жудожник, вас народ знает (в лицо).
Вы ответственный, поэтому мы вас выбираем
12 тапсырма
Прочитать прилагательные, запомнить их значение:
адал честный (адал адам)
ажарлы красивый
арнайы специальный
арық худой
ашушаң злой
әдемі красивый
әділетті честный
әлсіз слабый
бай богатый
байсалды спокойный, уравновешенный
бақытты счастливый
батыл смелый
беделді авторитетный
бейтаныс незнакомый
белгілі известный
белгісіз неизвестный
білімді образованный
білімсіз необразованный
еңбекқор трудолюбивый
ерекше особый, особенный
еріншек ленивый
жақсы хороший
жалқау ленивый
жаман плохой
жарлы бедный
жас молодой
жауапты ответственный
жетік компетентный, сведущий, осведомленный
заңды законный
көңілді веселый
көңілсіз невеселый
күшті сильный
қайырымды добрый
құрметті почетный, уважаемый
қорқақ трусливый
жалтақ боязливый, нерешительный
момын кроткий
мырза щедрый
нәтижелі результативный
пысық шустрый, живой, подвижный, деловой, практичный
рухани духовный
сабырлы спокойный
сараң жадный
сенімді надежный, верный, проверенный
таныс знакомый
тәжірибелі опытный
тәртіпті дисциплинированный
толық полный
тынымсыз неспокойный
шыншыл правдивый, правдолюбивый
13 тапсырма
Изменить данные прилагательные по лицам: адал, ажарлы, арық, ашушаң, әдемі, әділетті, әлсіз, бай, батыл, байсалды, бақытты, бейтаныс, беделді, белгілі, белгісіз, білімді, білімсіз, дүлей, еңбекқор, ерекше, еріншек, жақсы, жалқау, жалтақ, жаман, жарлы, жас, жауапты, жетік, көңілді, көңілсіз, күшті, қайырымды, қорқақ, құрметті, момын, мырза, сабырлы, сараң, сенімді, таныс, тәжірибелі, тәртіпті, толық, тынымсыз, шыншыл
Үлгі:
I. мен бақыттымын біз бақыттымыз
II. сен бақыттысың сендер бақыттысыңдар
Сіз бақыттысыз сіздер бақыттысыздар
III. ол бақытты олар бақытты
14 тапсырма
Прочитать числительные, запомнить их значение:
бір один
бірінші первый (-ыншы/-інші)
біреу кто-то
біреулер кто-то (много)
Екі два
екінші- второй
екеу двое
Үш- три
үшінші- третий
үшеу трое
Төрт- четыре
төртінші- четвертый
төртеу -четверо
Бес- пять
бесінші- пятый
бесеу пятеро
Алты шесть
алтыншы- шестой
алтау шестеро
Жеті семь
жетінші- седьмой
жетеу семеро
Сегіз-сегізінші восемь-восьмой
Тоғыз-тоғызыншы девять-девятый
Он-оныншы десять-десятый
Жиырма-жиырмасыншы двадцать-двадцатый
Отыз отызыншы тридцать- тридцатый
Қырық қырқыншы сорок сороковой
Елу елуінші пятьдесят пятидесятый
Алпыс алпысыншы шестьдесят шестидесятый
Жетпіс жетпісінші семьдесят семидесятый
Сексен сексенінші восемьдесят восьмидесятый
Тоқсан тоқсаныншы девяносто девяностый
Жүз жүзінші сто сотый
Мың мыңыншы тысяча тысячный
Нөл ноль
15 тапсырма
Проспрягайте порядковые числительные: бірінші, екінші, үшінші, төртінші, бесіні, алтыншы, жетінші, сегізінші, тоғызыншы, оныншы, он бірінші, он екінші, он үшінші, он төртінші, он бесіні, он алтыншы, он жетінші, он сегізінші, он тоғызыншы, жиырмасыншы, жиырма бірінші, отызыншы, қырқыншы, елуінші, алпысыншы, жетпісінші, сексенінші, тоқсаныншы, жүзінші, мыңыншы, бір мын екі жүзінші, миллионыншы
Образец:
I. мен біріншімін біз біріншіміз
II. сен біріншісің сендер біріншісіңдер
Сіз біріншісіз сіздер біріншісіздер
III. ол бірінші олар біріншілер
16 тапсырма
Қазақша айтыңыз:
В этом ряду я первая.
В очереди на квартиру ты семнадцатый.
Из тех, кто звонил сегодня, Вы третья.
Запишите: вы триста двадцать пятые.
Передайте ребятам, что они пятые.
16 тапсырма
Прочитайте новые слова, запомните их значение:
әлем мир
аудан район, площадь
аудармашы переводчик
бейбітшілік мир
дәлел аргумент, довод, основание, доказательство
дәстүр традиция, обычай
акімшілік администрация
ахуал атмосфера, климат, положение
атақ звание, известность
азамат гражданин
арман мечта
азаткер освободитель
азаттық свобода
басшы руководитель, предводитель
басылым издание, печать
дәріс лекция
дәрісхана аудитория
жиналыс собрание
жол дорога, путь
жұмыс работа
көше улица
кітап книга
қағаз бумага
қала город
ғаламшар вселенная, планета
ғаламтор интернет
ғарыш космос
ғарышкер космонавт
оқулық учебник
орындық- скамейка, стул
бірлік единство
сабақ урок
сөз слова
әңгіме рассказ
тапсырма задание
терезе окно
дерек факт, данные
дәнекер посредник, брокер
кәсіпер предприниматель
демеуші спонсор
достық дружба
ел страна, народ
елді мекен населенный пункт
елтаңба герб
елші посол
елшілік посольство
еңбек труд
ереже правила
мемлекет государство
мақала статья
тәуелсіздік независимость
аймақ край, регион
ақпарат информация
бөлме комната
бөлім отдел
бұйрық приказ
бет, парақ -страница
орындық стул, скамья
бостандық свобода
билік власть
үлгі:
17 тапсырма
Просклонять существительные:
әлем, аудан, аудармашы, бейбітшілік, дәлел, дәстүр, акімшілік, ахуал, атақ, азамат, арман, азаткер, азаттық, басшы, басылым, дәріс, дәрісхана, жиналыс, жол, жұмыс, көше, кітап, қағаз, қала, ғаламшар, ғаламтор, ғарыш, ғарышкер, оқулық, орындық, бірлік, сабақ, сөз, әңгіме, тапсырма, терезе, дерек, дәнекер, кәсіпкер, демеуші, достық, ел, елді мекен, елтаңба, елші, елшілік, еңбек, ереже, мемлекет, мақала, тәуелсіздік, аймақ, ақпарат, бөлме, бөлім, бұйрық, бет, парақ, орындық, бостандық, билік
Үлгі:
Атау септік (кім? не?) ай, күн
Ілік септік (кімнің? ненің?) айдың, күннің
Барыс септік (кімге? неге?) айға, күнге
Табыс септік (кімді? нені?) айды, күнді
Жатыс септік (кімде? неде?) айда, күнде
Шығыс септік (кімнен? неден?) айдан, күннен
Көмектес септік (кіммен? немен?) аймен, күнмен
Существительное получает падежное окончание по требованию глагола. Какой падеж чаще всего необходим глаголу?
18 тапсырма
Из предыдущего упражнения выписать существительные в Табыс септік. Из данных глаголов айт, ал, апар, асық, атқар, аудар, ауыстыр, аш, аяқта, әкел, бақыла, басқар, баста, бер, біл, жаз, жап, жаса, жатта, жина, жөнде, жүр, кешір, көр, көшір, күт, кір, кел, әкел, кет, әкет, қайтала, қара, қой, қолдан, қос, құрастыр, қысқарт, мақта, окы, орында, оян, өткіз, өшір, бар, сана, сөйле, тап, тексер, толтыр, түзет, түсін, тұр, тыңда, тірке, ұмыт, ізде, істе выбрать те, которые по смыслу требуют существительное в Т.с., составить словосочетания, перевести.