Тымныы оҕонньор. Оннук буоллаҕына, санаарҕаама, мин эйиэхэ көмөлөһүөм.
(Мөһөөччүк тула сылдьан «аптыыр», торуоскатынан муостаны тоҥсуйар, онтон мөһөөччүгү таарыйар.)
Тымныы оҕонньор. Чэ, көрүҥ эрэ.
Дьэгэ-Бааба. Ураа! Дьиҥнээх бэлэхтэр!
(Тымныы оҕонньор Хаарчааналыын кэhиилэри түҥэтэллэр.)
Тымныы оҕонньор. Барар кэммит тиийэн кэллэ, эhиил эмиэ кэлиэхпит!
Хаарчаана. Саҥа дьылынан! Саҥа дьолунан!
Тымныы оҕонньор. Көрсүөххэ диэри!
(Тахсан бараллар)
Хаарчаана
Оруоллар:
Ыытааччы
Тымныы оҕонньор
Хаарчаана
Оҕонньор
Эмээхсин
Сулустар
Куобахтар
Хаар киһилэр
Туттуллар тэрил: мас дьиэ, кылабачыгас хаардар.
(Ыытааччы төрөппүттэри, ыалдьыттары эҕэрдэлиир, оҕолору саалаҕа ыҥырар. Оҕолор киирэн төгүрүччү тураллар.)
Ыытааччы. Оҕолоор, бүгүн биhиэхэ бырааhынньык Саҥа дьыл! Көрүҥ эрэ, саалабыт хайдах курдук киэркэйбитин, биhиэхэ харыйа ыалдьыттыы кэлбит. Оҕолоор, харыйабыт тугун бэрдэй, араас оонньуурунан киэргэммит, симэммит. Оттон уоттара тоҕо күлүмнүү умайбаттарый? Харыйаттан көрдөhүөххэйиҥ: «Биир, икки, үс харыйабыт уота, чаҕылый!»
(Оҕолор хатылыыллар, харыйа уота умайар.)
Ыытааччы. Чэйиҥ, бырааhынньыкпытын саҕалыаҕыҥ!
(Хоhооннор)
(«Саҥа Дьыл» хоробуот)
(Хоробуот кэнниттэн оҕолор олороллор.)
Ыытааччы. Олус да үчүгэйдик ыллаатыбыт, хоhоон аахтыбыт, харыйабыт истэн үөрдэ буолуо. Оҕолоор, сотору күүтүүлээх ыалдьыппыт Тымныы оҕонньор ыалдьыттыы кэлиэ, кэhиитин аҕалыа Оттон бу кэрэчээн харыйабыт эмиэ остуоруйа кэhиилээх кэлбит эбит, чуумпуран олорон көрүөххэйиҥ.
Ыытааччы. Арай биирдэ олорбуттара эбитэ үһү оҕонньордоох эмээхсин. Кинилэр
(Дьиэттэн оҕонньордоох эмээхсин тахсаллар.)
Оҕонньор. О-хо-хо!
Эмээхсин. Э-хэ-хэ!
Оҕонньор. Чуҥкуйдуҥ дуо, эмээхсиэн?
Эмээхсин. Чуҥкуйдум, оҕонньоор!
Оҕонньор. Оттон таhырдьа оҕолор оонньуу сылдьаллар, ырыа ыллыыллар. Көрөргө олус да үчүгэй
Эмээхсин. Биhиги сиэннээхпит эбитэ буоллар, кини эмиэ оҕолору кытта оонньуо-көрүлүө этэ
Оҕонньор. Таhырдьа тахсан көрүөххэ
(Сыана кытыытыгар баран олороллор.)
Ыытааччы. Оҕонньордоох эмээхсин таhырдьа тахсыбыттара оҕолор үөрүү-көтүү бөҕө, ырыа ыллыыллар, үҥкүүлээн тэйэллэр эбит.
(«Кыhын кэллэ» ырыа)
(«Хаардаах үҥкүү»)
(Үҥкүү кэнниттэн оҕолор хаардарын харыйа анныгар чөмөхтөөн уураллар.)
Оҕонньор. Эмээхсиэн, оттон бу кылабачыгас хаарынан бэйэбитигэр сиэн кыыста оҥоруохха.
Эмээхсин. Бу да оҕонньор, ону-маны кэпсээн
Оҕонньор. Оттон боруобаҕа боруок суох, баҕар туhа тахсыа
(Оҕонньордоох эмээхсин хаары чөмөхтүүллэр, бүтэннэр таҥаhынан бүрүйэллэр.)
Оҕонньор. Олус да элбэх хаар түспүт. Оҕолоор, кэлэн оонньооҥ!
(«Хаары хомуй» оонньуу. Оҕонньор хаардаах иhити өрө ыhар, оҕолор биирдии хаары ылан төттөрү иhиккэ угаллар.)
(Оонньуу кэмигэр биллибэтинэн Хаарчаана «хаар чөмөҕүн» анныгар киирэн олорор.)
Эмээхсин. Оҕонньоор, кэл эрэ Көр эрэ, хаарбыт хамсыыр дии.
(Таҥаhы арыйбыттара Хаарчаана тахсар кэлэр. Оҕонньордоох эмээхсин соһуйаллар, үөрэллэр.)
Оҕонньор. Олус да кэрэ кыысчаан!
Эмээхсин. Бу биhиги сиэммит дуо? Тугун бэрдэй!
Оҕонньор. Ким диэн ааттыыбыт сиэммитин?
Эмээхсин. Хаартан чочуллан оҥоhуллубутун иhин Хаарчаана диэн ааттыахха!
Хаарчаана. Дорообо эбээ, дорообо эhээ! Мин эhиэхэ көмөлөһүөм, дьиэни-уоту хомуйуом, уу баhан аҕалыам, чэй өрүөм.
(Биэдэрэ ылан уу баhа барар.)
Ыытааччы. Хаарчаана уу баhа барбыт. Арай көрбүтэ: оҕолор оонньуу сылдьаллар эбит.
Хаарчаана. Тула бары үөрэллэр-көтөллөр, арай миигин ким да ыҥырбат.
Ыытааччы. Оҕолоор, Хаарчаананы оонньууга ыҥырыаҕыҥ.
(Оонньуу)
Хаарчаана. Эhигини кытта онньуу сылдьар олус да үчүгэй эбит. Өссө оонньуохха, мин эбэлээх эhэбиттэн көҥүллэтэн кэлиэм.
(Биэдэрэтин ылан дьиэҕэ барар. Оҕонньордоох эмээхсин дьиэттэн утары тахсаллар.)
Хаарчаана. Эбээ, эhээ, оҕолору кытта оонньуу барарбын көҥүллээҥ.
Оҕонньор. Оҕолору кытта баран оонньоо, оонньоо.
Эмээхсин. Сэрэнэн сырыт, ыраах барыма, мунан хаалыаҥ.
(Оҕонньордоох эмээхсин илиилэринэн сапсыйаллар.)
Хаарчаана (хааман иhэн саҥарар). Өр да хаамтым, доҕотторбуттан хаалан хааллым. Ау! Ау! Ким да суох Арай үөhэ халлааҥҥа сулустар күлүмнүүллэр. Сулусчааннар, сулусчааннар, халлаантан түһэн миэхэ көмөлөһүҥ, суолбун сырдатыҥ!
(Сулусчааннар үҥкүүлэрэ.)
(Үҥкүү кэнниттэн Хаарчаанаҕа сулустары биэрэллэр.)
Хаарчаана. Сулусчааннар, дьүөгэлэрим, көтөн кэлэн абыраатыгыт даҕаны, куттаммытым ааста Дьиэбин хайдах булабыный, хайа диэки барабыный?
Ыытааччы. Хаарчаана, куттаныма. Манна тыаҕа кыыллар бааллар, кинилэри ыҥырыахха. Куобахчааннар, кэлиҥ, Хаарчаанаҕа көмөлөһүҥ.
(Куобахтар киирэллэр.)
(«Куобахчаан» ырыа)
(Куобахтар үҥкүүлэрэ)
Хаарчаана. Куобахчааннар, мин дьиэбэр хайдах тиийэбиний?
Куобахтар. Оол онно, тыа саҕатыгар, муус дьиэ баар. Онно бар.
Хаарчаана. Ол диэҕэ ким олороруй?
Куобахтар. Тымныы оҕонньор!
Ыытааччы. Хаарчаана, ыксаа, Тымныы оҕонньор оҕолорго бараары хомунан эрдэҕэ буолуо.
Хаарчаана. Сулустарынан сырдатан ол дьиэни көрдүү бардым.
(Барар.)
Ыытааччы. Ол кэмҥэ оҕонньордоох эмээхсин сиэннэрин сүтүктээн көрдүү барбыттар.
(Дьиэттэн оҕонньордоох эмээхсин тахсаллар.)
Оҕонньор. Сиэммит кыыс Хаарчаана, ханна бааргыный? Ау!
Эмээхсин. Аны ким биhиэхэ уу аҕалар, ким ырыа ыллыыр?
Ыытааччы. Долгуйумаҥ, долгуйумаҥ! Истэҕит дуо, чуораан тыаhыыр, ким эрэ атынан айаннаан иhэр. Арааhа, Тымныы оҕонньор быhыылаах. Бары ыҥырыаҕыҥ эрэ кинини.
(Оҕолор ыҥыраллар, Тымныы оҕонньор Хаарчааналыын тиийэн кэлэллэр.)
Тымныы оҕонньор. Эhэ-hээй! Дорооболоруҥ!
Оҕонньордоох эмээхсин. Тымныы оҕонньор, махтал Хаарчаананы аҕалбыккар!
Ыытааччы. Оҕолору кытта хаалан бырааhынньыктааҥ, оонньооҥ-көрүлээҥ.
(Оҕонньордоох эмээхсин оҕолор быыстарыгар киирэн олороллор.)
Тымныы оҕонньор. Саргылаах Саҥа дьыл салаллан кэлбитинэн бары оҕолору, ыалдьыттары эҕэрдэлиибин! Чэйиҥ эрэ, оҕолоор, бырааhынньыктааҕы хоробуокка туруоҕуҥ!
(«Шёл по лесу Дед Мороз» хоробуот)
Тымныы оҕонньор. Олус үчүгэйдик ыллаатыгыт. Үҥкүүлээммин ууллаары гынным.
Ыытааччы. Оҕолоор, Тымныы оҕонньорбут ууллаары гыммыт, бары бииргэ кинини үрүөҕүҥ! (Оҕолор бары үрэллэр.) Тымныы оҕонньор, ыраахтан кэлэн сылайбытыҥ буолуо, олорон сынньан, оҕолор эйиэхэ хоhоон ааҕыахтара.
(Хоhооннор)
Ыытааччы. Тымныы оҕонньор, оҕолору аралдьытан, оонньуута толкуйдууруҥ буолаарай?
Тымныы оҕонньор. Мин оонньуурбун дьэ сөбүлүүбүн!
(Оонньуу. Тымныы оҕонньор харыйа диэки хайыhан турар, 10 диэри ааҕар, оҕолор түүл кэннигэр саhаллар. Тымныы оҕонньор оҕолору көрдүүр, олоппостор анныларын, харыйа кэннигэр көрөр, төрөппүттэртэн ыйыыталаhар. Онтон түүл диэки барар. «Манна кимнээх харахтара чаҕылыйарый? Кимнээх атахтара көстөрүй?» диир. Түүлү арыйар: «Бу бааллар эбит дии оҕолорум».)
Ыытааччы. Тымныы оҕонньор, оттон оҕолору эн тугунан күндүлүөххүнүй?
Тымныы оҕонньор. Мин билигин оҕолорго түргэнник улааттыннар диэн аптаах хааhы буhарыам. Миэхэ улахан күөс, бурдук, саахар наада.
(Остуол киллэрэллэр. Остуолга улахан күөс турар. Иhигэр бэлэхтэр бааллар. Кыра миискэҕэ конфетти. «Бурдук», «Саахар», «Туус» диэн суруктаах хоруопкалар тураллар. Тымныы оҕонньор хааhытын «буhарар», миискэттэн конфеттины хамыйаҕар баhан ылан үрэр.)
Тымныы оҕонньор. Хааhыбытыгар хаар тиийбэт эбит. Чэйиҥ эрэ, оҕолоор, миэхэ көмөлөһүҥ, хаарда аҕалыҥ.
(«Хаарда аҕал» оонньуу)
Тымныы оҕонньор. Чэйиҥ эрэ, көрүөххэйиҥ, төһө бэрт хааhыны буhарбыт эбиппиний!
(Хааhытын булкуйар, хамыйаҕар бэлэҕи баhан таhаарар.)
Тымныы оҕонньор. Оҕолоор, көрүҥ, биhиги хаарбыт туохха кубулуйбутуй?! Бэлэх буолан буhан тахсыбыт!
(Бэлэх биэриитэ)
Тымныы оҕонньор. Барар кэмим тиийэн кэллэ, эhиил эмиэ кэлиэҕим! Көрсүөххэ диэри! Саҥа дьылынан!