Рәхәт Суфияга каенанасы белән сөйләшеп утырырга. Ул аңа «кызым» дип кенә дәшә, бар булган тәм-томнарын чыгарып тезә, күчтәнәчен дә биреп җибәрә әле. Гәпләшә торгач, Суфия эче пошуын да бушатты.
Алай шикләнмим дә инде, сөйләшсен иде ул, ичмасам, минем белән, диде.
Каенанасы бераз уйланып алгандай булды.
Ярар, үзем барып чыгыйм әле, миңа әйтмичә калмас, диде.
Әйтүен әйтте, тик аңа карап, хәл әллә ни үзгәрмәде. Ике көннең берендә Хәйдәр һаман «эшендә тоткарлана», аерма шунда гына ул хәзер Суфияга йомшаграк эндәшә, «ачуланма, эшем шундый бит, курыкма, начар юлда йөрмим, синнән башка берәү дә кирәкми миңа» кебегрәк сүзләр белән чикләнә.
Беркөнне зур бер пакет күтәреп кайтты тагын. Гадәттә, ишектән килеп керү белән, алган әйберен шунда ук хатынына суза иде алып куй, калганын үзең кара, янәсе. Бу юлы алай итмәде. Чишенде дә, күтәренеп, үзенең эш бүлмәсенә кереп китте. Бусы инде бигрәк! Ничек түзсен Суфия, ире юыну бүлмәсенә кереп китү белән, «ялт!» теге пакетны карарга. Зур гына бер уенчык машина (андыйлар Шамилнең бүлмәсе тулы), бик матур малайлар курткасы (Шамил өчен зур, билгеле), төрле тәм-томнар Кара кайгыга батты хатын, кич буе «үзе берәр нәрсә әйтмәсме әле» дип өметләнде. Юк. Икенче көнне Хәйдәре ул пакетны кабат күтәреп чыгып киткәч, Суфия эсселәтми-суытмый дусты Рәзиләгә шылтыратты: «Вакытың булу белән кереп чык әле», дип үтенде.
«Бөтен эч сереңне кешегә сөйләмә, матур түгел», дип өйрәтергә ярата әнисе. Сөйләмәсәң шартларга кирәк бит! Бөтен кешегә түгел, бердәнбер дусты шул Рәзиләгә инде. Аның белән дә аралашмасаң, көеп үләргә кирәк бу дүрт стена эчендә.
Дөрес анысы, элек әллә ни сере юк иде инде аның, үткән-беткән хәлләрне генә сөйләшеп утыралар иде. Бу юлы Суфия дустын көтеп җиткерә алмады. Әйбәт булды әле, ул килеп кергәндә Шамилен йокларга салган гына иде. Иркенләп утырдылар.
Белми-им дип сузды Рәзилә, Суфия үзенең шикләнүләре турында дулкынлана-дулкынлана сөйләп бетергәч. Нинди икенче гаилә турында сүз булырга мөмкин инде! Синең Хәйдәрең дә шундый булса Кемгә генә ышанырга кала аннары
Ул үзе берничә тапкыр кияүгә барып кайтты, берсеннән дә уңмады. «Хәйдәр шикеллеләр очраганчы сайлаячакмын», ди. Менә хәзер әллә ниләр сөйләп, шикләндереп утыра аны Суфия.
Соң, әйдә, детектив булып уйныйбыз, кинода шулай итәләр бит, диде Рәзилә, гәпләшә торгач. Минем яңа машинаны Хәйдәрнең күргәне юк, кереп утырам да, эшеннән чыкканын каравыллап торам. Кая барыр икән.
Идея бу! Болай эч пошып яшәп булмый бит инде, ни булса, шул.
Рәзилә чыгып киткәч, тагын нишләргә белми бәргәләнде хатын. Хәйдәр гадәтенчә соңарып кайтты, аны кичке ашка утырткач, фикерен туплый алмый азапланды. Тоз урынына борыч, ипи урынына печенье китереп куйды. Ире аңа гаҗәпләнеп карады, шулай да дәшмәде. Үзе сүз башласа, озынга сузылыр дип курыккандыр инде.
Кичтән дә йокыга китә алмый азапланды Суфия. Иртәне җиткерү дә бик авыр булды. Ире эшкә чыгып киткәч, телефонга ташланмакчы иде, аннан алда Рәзилә үзе шылтыратты.
Хәзер киләм, көт, диде. Аннары: Борчылма, бернинди дә аптырарлык эш юк, дип, керә-керешкә дустын тынычландырырга ашыкты. Дербышкидагы балалар йортына йөри ул. Башта тәрбияче хатын белән очраштылар, теге пакетны аның кулына бирде. Аннары ул хатын өч-дүрт яшьләрдәге бер малайны җитәкләп алып чыкты. Хәйдәр ул малайны, машинасына утыртып, каядыр алып барып килде. Кайтканнарын көттем, китмәдем. Аннары кочаклашып аерылыштылар
Суфия тын да алмый тыңлап утырды. Ничек инде аптырарлык эш булмасын! Нинди малай соң ул?! Алай ятимнәргә ярдәм итәсе килсә, бүләкләрен ник аңа гына бирә? Ю-ук, дускаем, монда эшләр тирәнгә киткәнгә охшый
Хәзер күпләр ятимнәр йортыннан бала ала. Әллә берәрсе шундый киңәш бирдеме икән аңа?
Суфия дустына ачуланып карады:
Син нәрсә! Үз баласы юкмыни аның! Кирәксә, тагын алып кайта алмыйммыни мин!
Алайса белмим инде, диде Рәзилә, дустының тавыш күтәреп сөйләшүенә җәберсенеп. Мин әйткәнемне үтәдем. Калганы үз ихтыярыңда.
Нәрсә эшләргә инде? Болай башны юләргә салып яшәп булмый бит Хәйдәрдән бер сүз дә тартып алып булмаячак. Рәзиләнең шпионлык иткәнен белсә, аны да өйләренә якын җибәрмәячәк. «Дөресен әйтмәсәң, китәм дә барам», дип юри генә дә әйтергә курка Суфия. «Ярар, дүрт ягың кыйбла», дисә, Алла сакласын! Нишләр ул Хәйдәрсез?
Баланы ашык-пошык кына киендерде дә кабат каенанасына китте хатын. Үз әнисенә барып елаудан мәгънә юк, гел яклап тора ул Хәйдәрне, «рәхәткә чыдый алмыйсың» дип, кызының үзен тиргәп атачак. Хәер, ирен яманлатыр өчен йөрми лә хатын, дөреслекне белергә генә кирәк аңа.
Каенанасы белән сүзне ерактан башлап тору кирәк булмады. Тегесе төсе качкан киленен ипләп кенә өстәл артына утыртты да алдына чәй ясап китереп куйды.
Әй кызыкаем, син Хәйдәргә чыгарга ризалык биргәч, күк капусы ачылган кебек булган иде инде. Коткаручыбыз дип уйладым Бик ипле бала булып үсте ул үзе Хәйдәр. Минем янга эшкә кереп чыкканда да хезмәттәшләр сокланып кала иде. Аллага шөкер, хәзер дә эше дә әйбәт, дәрәҗәсе дә бар. Холкы да күркәм Сине җәберләмидер бит? Юктыр. Кайчак кызыбрак китә торган гадәте бар инде, тиз суына ул, шулай бит Инде шулай яшәргә дә яшәргә иде Тик менә үткәне юк-юк та үзен сиздереп куя шул
Егерме сигез ел элек
«Ял булгач ял!»
Ун ел! Сизелми дә үтеп киткән кыңгыраулы мәктәп еллары!..
Алинә чиста йомшак караватында иркәләнеп кенә киерелеп алды. Имтиханнар тапшырылып бетте, көтеп җиткереп булмастай тоелган чыгарылыш кичәсе дә узып китте. Алда рәхәт бушлык. «Туйганчы ял ит, аннары яңа көч белән вузга керергә әзерләнә башларбыз», диде әтисе белән әнисе бертавыштан. Алар гел шулай Алинә эшләргә тиешле эшне «без» дип сөйләшәләр. Дөресе шул дәресләрне дә бергә әзерләделәр, мәктәптән кәгазь җыярга кушканда да булыштылар, кечерәк чагында мәктәпкә берсе алып барды, икенчесе алып кайтты. Анда да берәрсе кыерсытса, икенче көнне үк әтисе ул «берәрсе»нә җәзасын биреп кайта иде. Хәер, «кыерсытса» дию бик үк дөрес тә түгел, «сугыш»ны Алинә үзе башлый, бергә-бер булганда, җиңмичә туктамый. «Дошман»ын башкалар яклаша башласа гына, кайтып, әтисенә әләкли иде. Ә әтисе аның мировой, берәүгә дә Алинәне кыерсытырга ирек бирми!
Ул үз әти-әнисен томанлы гына хәтерли. Аларны искә төшергәндә, күз алдына гел бер картина килеп баса: җәймәсез-нисез өстәл өсте тутырук шәраб шешәләре, әчкелтем исле ризык, тәмәке төтене астында акырышып җырлап утыручы берсеннән-берсе ямьсез апалар, абыйлар Ишегалдында уйнап йөргән җиреннән кайтып кергән кызчыкның кулына тозлы кыяр тоттыралар да кабат чыгарып җибәрәләр. Туңып, ачыгып беткән Алинәне күрше карчыклары, жәлләп, үзләренә алып керә, тамагын туйдырып чыгара. Кайчанга хәтле шулай дәвам иткән булыр иде, фатирларында бервакыт янгын чыга язды. Күршеләр йөгерешеп йөргәнне хәтерли Алинә, янгын сүндерә торган машина килгәне дә истә. Аннары кызчыкны кемнәрдер каядыр алып китте. Ул «кайдадыр» бик рәхәт җир булып чыкты, тәмле ашаттылар, матур киендерделәр, уйнарга иптәшләре дә күп иде. Тик усал малайлар да бар иде шул, алар йә аның уенчыгын тартып ала, йә төртеп ега иде. Тора-бара Алинә үзе дә усалланды, ул малайларның үзләреннән дә остарак сугыша башлады Бераздан тормышында тагын үзгәреш булды укырга керәсе елны Алинәне яңа әти-әнисе үзләренә алып китте
Туйганчы ял ит, диделәрме? Кызый иренеп кенә торып басты, аякларына йомшак чүәкләрен эләктереп, юыну бүлмәсенә юнәлде. Чәйнек күптән суынган иде инде, аны куеп җибәреп, әнисе әзерләп калдырган бутербродларны өстәлгә чыгарып куйды. Туйганчы Тукта, Фәния нишли икән бүген? Ә Рома? Хәйдәрне өеннән алып чыгып китеп булмас инде, әнисе җибәрмәс Ничек инде җибәрмәс? Аның да ял итәргә хакы юкмыни?