Ушбу ўқув қўлланмада муаллифлар шаҳар муҳитида инновацион бино ва иншоотларни яратишни, таъсир этувчи омилларни ҳисобга олган ҳолда кўриб чиқадилар ва шаклланиш хусусиятларини таҳлил қилган ҳолда уларнинг ривожланиш даврийлигини аниқлайдилар.
Ўтказилган таҳлиллар яратилиш учун хронологик ўлчовни яратишга имкон берди шаҳар муҳитида инновацион бинолар. Ушбу қўлланма тарихий ва замонавий инновацион бинолар ривожланишининг хронологик кетма-кетлигини тақдим этади. Уларнинг композицион шаклланиш хусусиятларини очиб берувчи йўналишлар ишлаб чиқилган. Биринчи марта шаҳар шароитида инновацион бино ва иншоотларнинг кенг кўламли характеристикалари ривожланиш динамикаси диаграммаси тақдим этилган. Шаҳар шароитида инновацион бино ва иншоотларни ривожлантириш тенденцияларини аниқроқ аниқлаш имконини берувчи «миқёс омили» тушунчаси жорий этилди.
Ушбу ишнинг мақсади инновацион биноларни яратиш жараёнини аниқлаш ва уларни шаҳар шароитида шакллантиришнинг услубий асосларини ишлаб чиқишдир.
Ўқув қўлланма учта бўлим ва хулосани ўз ичига олади.
Биринчи бўлим «Шаҳар муҳитида инновацион бино ва иншоотларнинг шаклланишининг тарихий хусусиятлари» тушунчасини белгилайди архитектура ва шаҳарсозлик фаолиятида «инновация» атамасини тушинтиради.
Архитектура шаҳарсозлик фаолиятида «инновациясўзининг келиб чиқиши.
«Инновация» тушунчаси 20-аср бошларида янги ҳаёт олди. австриялик ва америкалик иқтисодчи Ж. Шумпетернинг илмий ишларида «инновацион комбинациялар» таҳлили, иқтисодий тизимлар ривожланишидаги ўзгаришлар натижасида. Ж. Шумпетер 1900-йилларда биринчи олимлардан бири эди, бу атаманинг иқтисодда илмий қўлланилишини киритди.
ХХI асрда. бу атама бозор иқтисодиёти ва рақобат шароитида жуда машҳур бўлиб бормоқда, унинг ҳаракатлантирувчи кучи инновацияларни рағбатлантиради. Ҳозирги вақтда «инновация» тушунчаси ва атамасининг талқинини ифодаловчи кўплаб нашрлар пайдо бўлди. Инновацияларни амалга ошириш учун зарур ва етарли шарт-шароитлар кўриб чиқилади. «Инновация» атамасининг энг батафсил концептуал аппарати менежмент ва иқтисодиётда ишлаб чиқилган.
«Инновация» тушунчаси ва атамасини адабий манбаларга кўра таҳлил қилиш ушбу атаманинг талқинини архитектура ва шаҳарсозлик фаолияти билан боғлиқ ҳолда кўриб чиқиш имконини беради.
Инновациялар инсон фаолиятининг ҳар қандай соҳасидаги бундай янгиликлар бўлиб, улар қуйидаги талабларни зарур ва етарли даражада бажаришга қаратилган жараён ёки жараённинг натижасидир:
янгилик (аналогларнинг йўқлиги);
инновацион объектларнинг миқдорий ва сифат хусусиятларини яхшилаш самарадорлиги.
Инновацион ривожланишни белгиловчи омиллар, биринчи навбатда, табиий, ишлаб чиқариш, илмий-техникавий ва бошқа ресурслар. Инновациялар инсон фаолиятининг турли соҳаларида рўй бераётган доимий ўзгаришлар туфайли юзага келади. Уларнинг ҳар бирида инновацияларнинг мақсадлари маълум самарани таъминлайдиган амалга оширишдир. Инновациялар таъсирининг қуйидаги асосий турлари мавжуд:
Инновациянинг (инновациянинг) иқтисодий самараси кўрсаткичлар барча турдаги натижалар ва харажатларни қиймат жиҳатидан ҳисобга олади; инновацияларни жорий этиш;
Инновациянинг (инновацияларнинг) илмий-техникавий самараси янгилик, соддалик, фойдалилик, эстетика, ихчамлик;
Инновацияларнинг (инновацияларнинг) ижтимоий таъсири кўрсаткичлар инновацияларни амалга оширишнинг ижтимоий натижаларини ҳисобга олади;
Инновацияларнинг (инновацияларнинг) экологик таъсири кўрсаткичлар инновацияларнинг атроф-муҳитга таъсирини ҳисобга олади (шовқин, электромагнит майдон, ёритиш (визуал қулайлик), тебраниш ва бошқалар).
Шундай қилиб, дизайндаги инновациялар ва қурилиш бу маълум бир таъсирни таъминлайдиган ва инсоннинг ўзига хос эҳтиёжларини қондирадиган принципиал жиҳатдан янги ёки ўзгартирилган объектнинг меъморий объектини яратишнинг якуний натижасидир. Инновацияни объектни лойиҳалаш ёки уни амалга ошириш деб ҳисоблаш керак.
Инновацион архитектура ва шаҳарсозлик объектларини уч турга: инновацион бино ва иншоотларга, инновацион архитектура ва шаҳарсозлик мажмуаларига, инновацион архитектурага бўлиш керак.
мураккаб муҳит.
Инновацион бинолар ва иншоотлар шаҳар шароитида инсон ҳаёти учун қулай шароитларни таъминлайдиган вертикал ва горизонтал юзалар тизимига эга алоҳида турдаги ноанъанавий объект-фазовий муҳитни ифодалайди.
Инновацион архитектура ва шаҳарсозлик мажмуалари бинолар ва шаҳарсозлик тизимига эга бўлган маҳаллий, ноанъанавий муҳитни ифодалайди шаҳар муҳитида инсон ҳаётининг турли жараёнлари учун мўлжалланган қуроллар.
Инновацион архитектура муҳити бинолар ва шаҳар мажмуалари тизимига эга бўлган шаҳар муҳитининг ҳар қандай бўлаги учун ноанъанавий фазовий режалаштириш ечимидир.
1.2 Шаҳар муҳитида архитектура ва шаҳарсозлик объектлари ва уларда инновацион тарихийликни шакллантириш
Цивилизация тараққиёти жараёнида инновацион архитектура ва шаҳарсозлик объектлари яратилди. Aдабий манбаларни таҳлил қилиш асосида шаҳар муҳитида инновацион бино ва иншоотларни яратишнинг хронологик шкаласи аниқланди. Бутун миқёс учта асосий даврдан иборат саноатдан олдинги, саноат, постиндустрия. Ҳар бир давр ривожланишнинг маълум босқичларини ўз ичига олади.
Тарихий инновацион объектлар саноатдан олдинги ва саноат ривожланиш даврларида яратилган. Булар ХХ асрдан олдин пайдо бўлган объектлардир. Ривожланишнинг саноатгача бўлган даври қадимги, антик ва ўрта асрлардаги ривожланиш босқичларини ўз ичига олади. Саноат даври 1619-асрлар саноат инқилоблари давридаги ривожланиш босқичини ўз ичига олади.
Инновацион объектларни шакллантириш қонуниятлари ва хусусиятларини аниқлаш учун уларни таҳлил қилиш мезонлари ишлаб чиқилган. Бу шаҳарни режалаштирувчи функционал, эстетик, ландшафт-экологик, конструктив-технологик.
Ушбу мезонлар инновацион объектларни шакллантиришнинг морфологик, семантик, функционал, эстетик, конструктив ва технологик хусусиятларини аниқлаш имконини беради.
Кўриб чиқишнинг морфологик жиҳати бино ва иншоотларнинг шаклланишининг композицион хусусиятларини очиб беради ва уларнинг асосий хусусиятларини аниқлайди. Янги структуравий элементлар.
Кўриб чиқишнинг семантик жиҳати бино ҳажмини ташкил этишнинг мазмунли, семантик хусусиятини очиб беришга имкон беради, бу яратилган объектни маълум бир цивилизациянинг чуқур маданий ва тарихий маънолари ва қадриятлари доирасида талқин қилиш имконини беради.
Семантик хусусиятини очиб беришга мисоллар
Семантик хусусиятини очиб беришга мисоллар
Функционал жиҳат объектнинг функционал мақсадини, ундаги асосий ҳаётий жараёнларнинг ўзига хос хусусиятларини очиб беради.
Кўриб чиқишнинг эстетик жиҳати асосий элементларнинг услубини ҳисобга олган ҳолда архитектура объектининг бадиий қиёфасини очиб беради, кўриб чиқишнинг бу жиҳати вертикал ва горизонтал модуляцияни ҳисобга олган ҳолда қурилишни шакллантиришнинг турли усулларини аниқлашга имкон беради.
Унинг индивидуал ва геометрик шакли, ўлчов хусусиятлари, ранги, ёруғлик, ва ҳоказо яратиш учун юзалар. Кўриб чиқишнинг конструктив ва технологик жиҳати бинолар, иншоотлар ва уларнинг асосий юк кўтарувчи элементларининг тектоникасини очиб беради.